Quan hệ công chúng, hay PR, tuy nghe có vẻ mới mẻ nhưng thực ra đã tồn tại hàng nghìn năm. Từ thời Hy Lạp cổ đại, các nhà triết học như Socrates và Plato đã khám phá nghệ thuật giao tiếp và thuyết phục.
Aristotle – với ba yếu tố thuyết phục nổi tiếng Ethos, Logos và Pathos – đã đặt nền móng cho những gì chúng ta gọi là PR ngày nay. PR, từ gốc rễ, là sự kết nối với công chúng và tạo dựng lòng tin thông qua giao tiếp chân thành và hiệu quả.
- Ethos: Sự thuyết phục dựa trên uy tín và sự tín nhiệm
- Pathos: Sự thuyết phục dựa trên cảm giác và cảm xúc
- Logos: Sự thuyết phục dựa trên lý trí và logic
Những người đặt nền móng cho PR
Trước khi PR trở thành một ngành chuyên nghiệp, có những nhân vật lịch sử đã ứng dụng truyền thông để xây dựng ảnh hưởng.
Ptah-Hotep ở Ai Cập cổ đại đã viết The Maxims of Ptah-Hotep, tác phẩm nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giao tiếp hiệu quả với mọi người. Socrates tin rằng giao tiếp cần dựa trên sự thật, còn Julius Caesar đã khẳng định sức mạnh của truyền thông bằng cách công khai các chiến công của mình để thuyết phục dân La Mã, một phương pháp mà các nhà chính trị vẫn sử dụng cho đến ngày nay.
Năm 1440, khi Johannes Gutenberg phát minh ra máy in, thế giới truyền thông đã bước sang một trang mới. Máy in đã giúp sách, báo và tờ rơi lan rộng nhanh chóng, cho phép thông tin tiếp cận đến nhiều người hơn bao giờ hết.
Khi nước Mỹ giành độc lập, PR lại một lần nữa khẳng định sức mạnh của mình. Samuel Adams đã khéo léo vận dụng PR để khơi dậy tinh thần yêu nước và chống lại sự áp bức của người Anh, dẫn đến sự kiện nổi tiếng Boston Tea Party.
Không lâu sau, Thomas Paine xuất bản tập sách Common Sense, truyền tải mạnh mẽ thông điệp cách mạng và thúc đẩy sự ủng hộ của người dân cho độc lập.
PR chính thức trở thành một nghề
Bước sang thế kỷ 20, PR đã chuyển mình từ một công cụ trở thành một ngành nghề chuyên nghiệp. Ivy Lee – một trong những người sáng lập ngành PR hiện đại – đã giúp cải thiện hình ảnh công chúng cho gia đình Rockefeller, khẳng định tầm quan trọng của sự minh bạch và chân thành trong giao tiếp.
Lee cũng là người viết thông cáo báo chí đầu tiên vào năm 1906, giúp công chúng có cái nhìn chính xác và kịp thời về các sự kiện, tạo tiền đề cho các hoạt động PR chuyên nghiệp sau này.
Còn Edward L. Bernays, người được xem là “Cha đẻ của PR hiện đại,” đã đưa PR lên một tầm cao mới khi kết hợp lý thuyết tâm lý học của người chú Sigmund Freud. Ông cho rằng PR không chỉ đơn thuần là truyền tải thông điệp mà còn là nghệ thuật kết nối sâu sắc với công chúng thông qua các chiến lược thông minh và chân thành.
PR trong kỷ nguyên số hóa và sự lên ngôi của mạng xã hội
PR là một lĩnh vực rộng lớn và sự phát triển của nó gắn liền với những phát minh giúp thúc đẩy ngành công nghiệp này tiến lên. Một số phát minh quan trọng bao gồm:
- Điện báo (1830s)
- Daguerreotype (1839): Quy trình nhiếp ảnh thương mại thành công đầu tiên
- Điện thoại (1876)
- Máy phát thanh xa (1901)
Nhưng điều gì đã thực sự hiện đại hóa PR? Đó chính là các sáng tạo công nghệ. Sự ra đời của Internet (1969), cùng với mạng toàn cầu mở cho công chúng (1991), và dịch vụ email web đầu tiên, Hotmail (1996), đã thay đổi hoàn toàn cách làm PR.
Đặc biệt, từ khi mạng xã hội Facebook xuất hiện vào năm 2004, rồi YouTube, LinkedIn, Instagram, Pinterest, X (trước đây là Twitter), Snapchat, và TikTok – mỗi nền tảng đã mở ra một con đường mới cho PR.
Các mạng xã hội không chỉ là nơi để quảng bá thương hiệu mà còn là nền tảng để tương tác trực tiếp với khách hàng, tạo dựng mối quan hệ bền chặt.
Instagram và TikTok đã trở thành sân chơi cho các thương hiệu thời trang, phong cách sống, nơi hình ảnh và video ngắn mang lại sức hút mạnh mẽ.
LinkedIn lại là “địa hạt” cho các thương hiệu B2B xây dựng hình ảnh chuyên nghiệp, còn Pinterest thu hút những người yêu sáng tạo với các ý tưởng và hình ảnh đẹp mắt.
X (Twitter) thì như một không gian công khai, nơi các doanh nghiệp và cá nhân có thể tương tác trực tiếp và nhanh chóng, từ đó xây dựng một cộng đồng người theo dõi trung thành.
Sự ra đời của iPhone vào năm 2007 càng làm thay đổi toàn diện PR, đưa thương hiệu đến gần người tiêu dùng hơn thông qua các chiến dịch quảng cáo và truyền thông trực quan. Từ đó, PR không chỉ là nghệ thuật truyền thông mà còn là nghệ thuật kể chuyện và tạo dựng cảm xúc.
Tương lai của PR
Nhìn lại lịch sử, PR đã thay đổi mạnh mẽ qua từng thời kỳ, từ các tờ báo in, truyền hình đến mạng xã hội và các ứng dụng di động. Nhưng giá trị cốt lõi vẫn không thay đổi: PR là cầu nối giữa thương hiệu và công chúng, là công cụ xây dựng lòng tin và ảnh hưởng. Trong một thế giới mà công nghệ và thông tin thay đổi nhanh chóng, những ai biết cách tận dụng và thích nghi sẽ luôn dẫn đầu trong ngành PR.
Sự tiến hóa của PR vẫn chưa dừng lại, và khi công nghệ tiếp tục thay đổi, những ai biết nắm bắt và thích nghi sẽ luôn dẫn đầu. PR sẽ còn tiếp tục phát triển, trở thành một công cụ mạnh mẽ không chỉ để truyền tải thông điệp mà còn để tạo dựng mối liên hệ chân thành và bền vững với cộng đồng.
Những thương hiệu thành công không chỉ là những thương hiệu có sản phẩm tốt, mà còn là những thương hiệu biết cách truyền tải câu chuyện và tạo ra sự gắn bó với khách hàng – đó chính là bản chất và sức mạnh trường tồn của PR.